Les goûts et les couleurs.

“Les goûts et les couleurs ne se discutent pas“, oftewel: over smaak valt niet te twisten.

Maar letterlijk staat er: over kleur moet je niet discussieren.

En dat is nu net waar het de laatste tijd op social media, constant over gaat: de kleur van onszelf en onze medemens. En daarbij de vraag óf we er moeten over discussieren. En of we die kleur uberhaupt moeten benoemen. En of we dus kleur moeten bekennen.

Dat het N-woord tegenwoordig taboe is, weet iedereen ondertussen; en hoewel dit woord afstamd van het Spaanse woord voor zwart: negro; heeft het woord een racistische ondertoon en mag dus niet meer gebruikt worden. Met alle begrip vandien.

Maar wát is de juiste manier om onze gekleurde medemens te benoemen (zonder beledigend over te komen). Zwart? Bruin? En waar ligt het onderscheid tussen de vakantieganger die terugkomt van Spanje en ‘mooi bruin’ is geworden. Is de zonnebruine blanke een ander type mens dan de mens die bruin geboren is? En zijn de donkergetinte Spanjaarden uit dit mooie vakantieland ook blanken? En wát is de meerwaarde van al deze typeringen en benoemingen?

Zijn mensen zoals potten verf waar voor elke kleur (wit, bruin, zwart) ook nog eens meerdere RAL-nummers bestaan zodat er nóg meer schakeringen mogelijk zijn?

‘Onze buurman was altijd meer een RAL 9016, maar sinds hij een zonnebank heeft neigt hij meer naar een RAL 8003. Mijn andere buurman daarentegen heeft een natuurlijke RAL 8024.’

Op den duur kennen we alle kleurcodes uit ons hoofd, én kunnen we alle huidskleuren gaan indelen in alle mogelijke nuances.

En behalve nummers kunnen we ook gebruiken maken van associaties: zonnebruin, mokabruin, chocoladebruin, koffiebruin, sienna en marron.

Voor onze donkere medemens kunnen we ook ‘zwart’ gebruiken als mogelijke huidskleur. Maar eigenlijk zijn er maar héél weinig mensen met een ‘zwarte’ huid en gaat het hier maar om een kleine etnische groep die bekend staat om zijn echte ‘zwarte’ huid. Hét handelsmerk van het Soedanese model Nyakim Gatwetch trouwens.

Zwart is niet eens een kleur, zwart is het ontbreken van licht, en als kleur zo goed als onbestaande. Sinds kort hebben wetenschappers VantaBlack ontworpen, een kleur die voor 99,9% bij echt zwart aanleunt. Maar zwart is verder oké, Black Lifes Matter gebruiken het woord zélf.

En wat doen we met blank en wit? In onze taal zijn blank en wit synoniemen, en toch weer niet. Waar in andere talen slechts één woord bestaat voor deze kleur, en dit woord de ene keer dichter bij ‘blank’ staat (bianco in het Italiaans, blanche in het Frans), en de andere keer dichter bij wit (white in het Engels, weiss in het Duits), hebben wij dus twee woorden voor dezelfde kleur. Achter ‘blank’ zit echter een extra positieve connotatie (een blanke pagina is onbeschreven, vlekkeloos, maagdelijk), en bij wit zit er een negatieve connotatie (bleek, ongezond, dood).

Is wit het tegengestelde van zwart? Of is wit eerder het tegengestelde van bruin? We spreken over een wit en een bruin brood, over brown sugar (heroine) en white horse (cocaine).

En is blank dan misschien het tegengestelde van het mooie ebony? Of was dat ivory?

Hoe zou jij als lichtgetinte persoon jouw huiskleur beschrijven? Wit? Of eerder beige? Of roze? Cremekleurig?

En welke woorden gebruik je als je donkergetint bent om je eigen huidskleur te beschrijven?

En wat als we het aan een kleurenblinde vragen? Welke nuances ziet hij? Welke schakeringen kan hij benoemen? Ooit al over nagedacht? Kunnen we met zijn allen niet leren zien zoals de kleurenblinde?

En dan wil ik het ook nog even hebben over haarkleur. Ook daar bestaan de verschillende kleuren zwart, bruin, rood, en ….. blond? Blond is de naam voor de lichtste variant van haarkleur. Blond is niet gelijk aan wit. Blond haar doet wél herkomst vermoeden, want deze haarkleur komt niet voor in zuiderse en Oosterse landen. Misschien moeten we dan maar spreken over een blonde huiskleur? Bij bier zitten we in ieder geval weer goed, want daar heb je de bruine en de blonde variant.

Maar om nog even terug te komen op onze Spaanse vriend. Is hij een blanke of een bruine/getinte medemens? Wanneer is iemand geen blanke meer, en vanaf wanneer zit er achter bruin en getint niet langer een huidskleur, maar de duiding van de plaats van afkomst, zoals bij het blonde haar?

‘Een bruine man’. Oh je bedoelt dat hij op vakantie is geweest? Oh je bedoelt een inwoner van Spanje? ‘Nee, je wéét wel wat ik bedoel!’

‘Een getinte vrouw’. Oh was ze naar de zonnebank geweest? Oh heeft ze Spaanse voorouders? ‘Nee, je wéét toch wel wat ik bedoel!’

Schieten we er iets mee op om de kleur van iemand te benoemen, ánders dan dat je daar zijn plaats van afkomst mee wil benadrukken? Is dat niet de enige reden waarom mensen de huidskleur benoemen (ook al bedoel je het niet zo en ben je niet racistisch)?

Als je dochter met haar nieuwe vriend binnenkomt zeg je: ‘hey, hij is bruin!’ (ook al heb je niets tegen bruine mensen), maar je zegt nooit: ‘hey, hij is blond!’ (ook al heb je niets tegen blonde mensen), of: ‘hey, hij heeft groene ogen’ (ook al heb je niets tegen groene ogen).

Waarom staat er in de krant: ‘overval gepleegd door twee blanken, een bruine en een getinte overvaller’ als het niet was voor wéér de zoveelste statistiek, en weer het zoveelste onderscheid dat men wil maken? (óf net het omgekeerde statement: kijk wij zijn niet racistisch want er waren ook twee blanken bij!) Waarom staat er nooit: ‘overval gepleegd door twee blonde, 1 zwartharige en 1 roodharige overvaller’? Of: ‘overval gepleegd door twee overvallers met blauwe ogen, 1 met bruine ogen, en 1 met groene ogen’? Gegarandeerd dat we daar over een jaar mooie statistieken kunnen uit halen!

Zijn we écht niet meer dan een tint verf die benoemd moet worden en herkenbaar moet zijn? Mijn idee: kleur is alleen belangrijk bij de keuze van de verf die je tegen de muur wil smeren. Probeer dóór de huidskleur te kijken. Kleurschakeringen zitten alleen aan de buitenkant, aan de binnenkant hebben we allemaal dezelfde kleur.

28/06/2020